พืชที่ใช้แต่งสีอาหารหรือให้สีย้อม

ชนพื้นบ้านรู้จักนำส่วนต่างๆ ของพืชหลายชนิด ที่ให้สี มาใช้แต่งสีอาหาร อันเป็นผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ ที่ไม่เป็นพิษภัยต่อร่างกาย หรือนำพืชที่ให้สีย้อม มาย้อมผ้า แห อวน หรือหนัง โดยเฉพาะผ้าพื้นเมืองจำพวกผ้าไหม ผ้าฝ้าย ซึ่งให้สีสันเป็นธรรมชาติ ดีกว่าสีวิทยาศาสตร์ หรือสีสังเคราะห์ กลุ่มพืชที่ให้สีดังกล่าว เช่น

• เหง้าขมิ้นชัน (Curcuma longa) ใช้แต่งสีเหลืองในอาหาร 
• เมล็ดคำแสด (Bixa orellana) ใช้แต่งสีแสดในอาหาร 
• แก่นไม้ฝาง (Caesalpinia sappan) ใช้แต่งสีแดงในอาหาร และใช้ย้อมผ้า ส่วนรากให้สีเหลืองใช้ย้อมผ้า 
• เมล็ดคำฝอย (Carthamus tinctorius) ใช้แต่งสีแดงในอาหาร 
• เนื้อผลฟักทอง (Cucurbita moschata) ใช้แต่งสีเหลืองในอาหาร 
• เนื้อจากผลตาลโตนด (Borassus flabellifer) ใช้แต่งสีเหลืองทำขนมตาล 
• ผลสุกผักปลัง หรือผักปั๋ง (Basella alba) ใช้แต่งสีแดงเข้มในอาหาร 
• เมล็ดข้าวเหนียวดำ (Oryza sativa var. glutinosa) ใช้แต่งสีแดงเข้มในอาหาร 
• กลีบดอกอัญชัน (Clitoria ternata) ใช้แต่งสีน้ำเงิน สีฟ้า สีฟ้าอมม่วงในอาหาร 
• ดอกดอกดิน (Aeginetia indica)I ใช้แต่งสีน้ำเงินเข้ม ทำขนมดอกดิน 
• เนื้อไม้สีเสียดเหนือ (Acacia catechu) ให้สีน้ำตาล ใช้ย้อมผ้า แห อวน หนัง
• ใบอ่อนสัก (Tectona grandis) ให้สีแดงใช้ย้อมผ้า ย้อมกระดาษ 
• เปลือกและผลสมอพิเภก (Terminalia bellirica) ให้สีขี้ม้า ใช้ย้อมผ้า 
• เนื้อไม้แกแล (Maclura cochinchinensis) ให้สีเหลืองปนน้ำตาล ใช้ย้อมผ้า 
• เปลือกโกงกาง (Rhizophora spp.) ให้สีน้ำตาล ใช้ย้อมแห อวน หนัง 
• ยางรง (Garcinia hanburyi) ให้สีเหลือง ใช้ย้อมผ้า และผสมสี 
• เปลือกสะเดา (Azadirachta indica var. amensis) ให้สีแดง ใช้ย้อมผ้า 
• รากมะหาด (Artocarpus lakoocha) ให้สีเหลือง ใช้ย้อมผ้า 
• เปลือก ราก เนื้อไม้ และใบยอป่า (Morinda pubescens) ให้สีแดง ใช้ย้อมผ้า
• เนื้อไม้ประดู่ป่า (Pterocarpus macrocarpus) ให้สีแดงคล้ำ และเปลือกให้สีน้ำตาล ใช้ย้อมผ้า 
• เปลือกติ้วขน (Cratoxylum formosum ssp. pruniflorum) ให้สีน้ำตาลเข้ม ใช้ย้อมผ้า
• ผลมะเกลือ (Diospyrus mollis) ให้สีดำ ใช้ย้อมผ้า
• เปลือกสนทะเล (Casuarina equisetifolia) ให้สีน้ำตาลแกมแดง ใช้ย้อมผ้า 
• เปลือกคาง (Albizia odoratissima) ให้สีน้ำตาล ใช้ย้อมผ้า หนัง 
• ดอกทองกวาว (Butea monosperma) ให้สีเหลืองอมส้ม ใช้ย้อมผ้า 
• ต้นคราม (Indigofera tinctoria) สมัยก่อน นิยมใช้ทำสีครามย้อมผ้า 
• ต้นฮ่อม (Baphicacanthus cusia) ให้สีน้ำเงินเข้ม นิยมใช้ย้อมเสื้อม่อฮ่อมทางภาคเหนือ 
• ผลมะเกิ้ม หรือมะกอกเลื่อม (Canarium subulatum) ให้สีดำ ใช้ทำหมึกเขียนพื้นบ้าน